Υπάρχουν τέσσερις τύποι προσαρμογής. Διαφέρουν στην ποιότητα και τον βαθμό προσαρμογής ενός ατόμου στην κοινωνία και στον εαυτό του. Για να είναι πλήρης, γεμάτος ζωή και ικανοποιητική, είναι απαραίτητο να προσπαθήσουμε για πλήρη, συστημική προσαρμογή.
Ο εγχώριος ψυχολόγος Α.Α. Ο Rean προσδιόρισε τέσσερις τύπους προσαρμογής χρησιμοποιώντας δύο κριτήρια: εσωτερικά και εξωτερικά.
- Εάν ένα άτομο προσαρμόζεται σύμφωνα με ένα εσωτερικό κριτήριο, αυτό σημαίνει ότι βρίσκεται σε αρμονία με τον εαυτό του, ακολουθεί τις επιθυμίες του και συνειδητοποιεί τις αξίες του στη συμπεριφορά.
- Εάν ένα άτομο προσαρμόζεται σύμφωνα με ένα εξωτερικό κριτήριο, αυτό σημαίνει ότι η συμπεριφορά του συμμορφώνεται με τους κανόνες της κοινωνίας στην οποία ζει. Επιλύει κοινωνικά προβλήματα, δεν παραβιάζει το νόμο και δεν έρχεται σε αντίθεση με τις παραδόσεις της κοινωνίας.
Α.Α. Ο Rean πιστεύει ότι η πλήρης (συστημική) προσαρμογή χαρακτηρίζεται από προσαρμοστικότητα τόσο από πλευράς εσωτερικών όσο και από εξωτερικών κριτηρίων. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο ωφελεί την κοινωνία, συνειδητοποιώντας τον εαυτό του, τις δυνατότητές του. Ένα τέτοιο πρόσωπο μπορεί να ονομάζεται αυτοσυντηρούμενη προσωπικότητα.
Εάν ένα άτομο ζει χωρίς συγκατάθεση στον εαυτό του (πηγαίνει σε μια άγαμη δουλειά, είναι σε οδυνηρές σχέσεις γι 'αυτόν, δεν μπορεί να βρει χόμπι κλπ.) Και συγχρόνως δεν ωφελεί την κοινωνία (το προϊόν της δουλειάς του δεν είναι σε ζήτηση ή λείπει εντελώς), - αυτό σημαίνει ότι η προσωπικότητα είναι εντελώς ακατάλληλη. Μια προσωρινή κατάσταση πλήρους ελάττωσης παρατηρείται από οποιοδήποτε άτομο κατά τη διάρκεια περιόδων κρίσης στη ζωή.
Εκτός από τις δύο ακραίες επιλογές - συστημική προσαρμογή και πλήρης δυσλειτουργία - υπάρχουν δύο ενδιάμεσες:
- Φανταστική προσαρμογή με εσωτερικό κριτήριο.
- Φανταστική προσαρμογή με εξωτερικό κριτήριο.
Στην πρώτη περίπτωση, ένα άτομο ζει με τους δικούς του κανόνες, αλλά συγχρόνως δεν λαμβάνει υπόψη τους κανόνες της κοινωνίας. Στην καλύτερη περίπτωση, μοιάζει με ένα μαύρο πρόβατο. Στη χειρότερη περίπτωση, πραγματοποιείται ως εγκληματίας. "Αγαπάτε τον εαυτό σας, φτερνίζετε καθόλου". Αυτό είναι απλά μια επιτυχία σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορείτε να περιμένετε.
Η δεύτερη περίπτωση είναι πιο συνηθισμένη. Εξωτερικά, ένα πρόσωπο φαίνεται προσαρμοσμένο: έχει μια αξιοπρεπή δουλειά, φορούσε καλά, έχει οικογένεια, φίλους. Αλλά ταυτόχρονα αισθάνεται κενό, νόημα στη ζωή. Δεν έχει κανένα σκοπό. Τράβει τον ιμάντα, αλλά δεν μπορεί να εκφραστεί, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Η ζωή ενός τέτοιου προσώπου στερείται χρωμάτων ή, αντίθετα, γεμίζει με φωτεινά σημεία γεγονότων, αλλά δεν τον εμπνέουν πραγματικά, αλλά μόνο σας επιτρέπουν να σκοτώνετε χρόνο και να απαλλαγείτε από την πλήξη.
Σε διαφορετικές περιόδους ζωής, η διαδικασία προσαρμογής προχωρά διαφορετικά. Κάθε άτομο μπορεί να βρίσκεται σε οποιαδήποτε από τις τέσσερις καταστάσεις προσαρμογής που περιγράφονται.
Ωστόσο, είναι απαραίτητο να καταβληθεί προσπάθεια για μια κατάσταση συστημικής κοινωνικής προσαρμογής, που σημαίνει κατανόηση, ανάπτυξη του δυναμικού, αλλά με τρόπο που να συμβάλλει σημαντικά στη θετική ανάπτυξη της κοινωνίας.